خاطرات دوران سپری شده

(خاطرات و اسناد یوسف افتخاری)

چاپ اول: انتشارات فردوس- 1370- تهران

حروف چینی و انتشار مجدد: تارنمای همت – ۱۴۰۰

آنچه در این مجموعه ارائه می‌شود به سه بخش خاطرات، مکتوبات و اسناد تقسیم شده است. «خاطرات» حاصل گفتگوهایی است که در پاییز و زمستان 1368 با یوسف افتخاری انجام گرفته، که پس از استخراج از نوار ضبط صوت و پشت سر گذاشتن مراحل تنظیم و ویرایش آماده انتشار شده است. «مکتوبات» سلسله مقالاتی است که یوسف افتخاری از اردیبهشت 1330 تا تیر 1331 تحت عنوان «تاریخچه نهضت کارگری در ایران» در روزنامه اراده آذربایجان (شماره 16، سال سوم، 19 اردیبهشت 1330- شماره 69، سال چهارم، 21 تیر 1331) منتشر کرده است.

بخش اسناد با گزارش‌هایی از مقالات انگلیسی شرکت نفت در باب اعتصاب 1308 (اسناد 1 تا 5) آغاز می‌شود .از این چند سند گذشته، دیگر اسناد این بخش مربوط به تحولات بعد از شهریور 1320 است. پاره‌ای از این اسناد چون متن سخنرانی‌های خلیل انقلاب آذر در تبریز (اسناد 6 و 7 و 8). سرمقاله روزنامه گیتی (سند 9)، سخنرانی‌های یوسف افتخاری (اسناد 10 و 18) و اعلامیه‌های اتحادیه (سند 15) و به خصوص متن دو اساسنامه اتحادیه کارگران و برزگران (اسناد 42 و 43) به عنوان نمونه‌هایی از مرام و مسلک این حرکت حائز اهمیت هستند. آنچه در این اسناد عنوان شده است از لحاظ تبیین موقعیت واقعی این حرکت در میان عملکرد انبوهی از گروه‌ها و دستجات سیاسی دیگر، در مقایسه با روایت خاطرات شخصی با گزارش منابع ثانوی در این باب، حائز اهمیت بیشتری است.

بخش دیگری از این اسناد چون اسناد 14 و 19 و 22 و 23 و 31 به طرح مسائل صنفی با مراجع دولتی اختصاص دارد  برخی دیگر نیز چون اسناد 11 و 13 و 16 و 21 و 25 و 29 و 30 و 33 و 34 و 35. مکاتباتی است که جهت رفع توقیف از روزنامه گیتی یا در شکایت از رفتار خلاف قانون و تعدیات گروه‌های رقیب انجام گرفته است. و اسنادی که می‌توان آن‌ها را روایت «منابع ثانوی» توصیف کرد، سلسله گزارش‌های مقامات دولتی ایران (اسناد 12 و 17 و 20 و 26 و 27 و 28) و گزارش مقامات انگلیسی (اسناد 36 و 37) و گزارش تشکیلات هوادار روس‌ها (سند 39) از این فعالیت‌ها است،